Wiek 30+ - czy to późno na ciążę?
Statystyki z ostatnich lat pokazują, że Polki coraz później decydują się na macierzyństwo. Jednocześnie wśród specjalistów funkcjonuje określenie „ciąża geriatryczna”, odnosząca się do macierzyństwa po 35. roku życia. Czy wiek 30+ to dla kobiet dobry czas na ciążę i pierwsze dziecko? Jakie są szanse na poczęcie drogą naturalną i z jakich metod wsparcia można skorzystać, jeśli mimo starań nie udaje się zajść w ciążę?
Spis treści
Płodność kobiety a ciąża po 30
Najlepszy czas dla kobiecej płodności to okres od późnych lat nastoletnich do późnych lat dwudziestych. Po przekroczeniu 30. roku życia zdolność do zajścia w ciążę wyraźnie się zmniejsza. Spadek ten staje się coraz szybszy po osiągnięciu połowy trzeciej dekady. Płodność po 35 roku życia spada drastycznie, co jest związane z obniżeniem rezerwy jajnikowej.
Kobiety rozpoczynają życie ze stałą liczbą komórek jajowych (oocytów) w jajnikach. Ich pula osiąga szczytową wartość podczas życia płodowego — od 6 do 8 milionów (20-tygodniowy płód). Po urodzeniu liczba oocytów spada do 1-2 milionów, a w okresie dojrzewania pozostaje ich tylko 300 000 - 500 000. Kobieta w wieku 30 lat ma około 100 000 - 150 000 komórek jajowych. Do 35. roku życia rezerwa zmniejsza się do 80 000 oocytów. Tuż przed ukończeniem czterdziestki ich poziom może ulec olbrzymiemu spadkowi — do 25000 czy nawet 10000 .
Ponadto pozostałe komórki jajowe u starszych kobiet częściej posiadają nieprawidłowe chromosomy. Właśnie dlatego z wiekiem wzrasta ryzyko urodzenia dziecka z wadami genetycznymi. Późne ciąże są też bardziej narażone na poronienia. Przykładowo, w wieku 35 lat ryzyko poronienia wynosi około 20 procent. W wieku 40 lat to ryzyko wynosi już około 40 procent . Problemy z zajściem w ciążę po 30 roku życia mogą wynikać z obniżenia jakości komórek jajowych. Przekroczenie 30. oczywiście nie przekreśla szans na ciążę, ale poczęcie może zająć więcej czasu.
Wiek kobiety a ryzyko chorób
Z wiekiem kobiety są bardziej podatne na zaburzenia, które mogą wpływać na płodność. Jednym z nich jest endometrioza, której przyczyną jest rozrost błony śluzowej macicy poza jamą macicy. Endometrioza utrudnia implantację zarodka, i może powodować niepłodność. Aż 75% pacjentek to kobiety w wieku od 30 do 40 lat .
Niepłodność też może wystąpić jako konsekwencja włókniaków macicy lub przedwczesnej niewydolności jajników (POI). Jest to stan nieprawidłowy i nieodwracalny, który pojawia się u kobiet przed 40. rokiem życia. Wśród przyczyn można wymienić:
- chorobę Hashimoto,
- cukrzycę,
- czy chemio- lub radioterapię.
W wielu przypadkach powód nie zostaje rozpoznany.
Z wiekiem rośnie też ryzyko zaburzeń hormonalnych. Niektóre z nich, w tym niedoczynność tarczycy, mogą przyczyniać się do zaburzeń owulacji i w konsekwencji - do niepłodności. W takim przypadku odpowiednie leczenie farmakologiczne powinno przywrócić płodność.
Starania o dziecko po 30. - jak zwiększyć szanse?
Chociaż nie ma sposobu na zwiększenie ilości komórek jajowych, istnieją kroki, które można podjąć, aby spróbować poprawić swoją płodność i przygotować się do ciąży nawet po 35 roku życia. Oto kilka ogólnych wskazówek, które potencjalnie pomogą zwiększyć płodność i pozwolić szybciej zajść w ciążę po 30.:
- zrezygnuj z picia alkoholu i palenia tytoniu,
- osiągnij zdrową wagą (nadwaga i niedowaga mogą negatywnie wpłynąć na płodność),
- unikaj stresu,
- zapewniaj sobie spokojny sen,
- dbaj o kondycję - ale bez przesady - najlepiej sprawdzi się regularny, umiarkowany trening,
- dodaj do diety pełnowartościowe produkty, bogate w składniki odżywcze, antyoksydanty, kwasy omega-3 oraz kwas foliowy,
- unikaj fast foodów, tłuszczów trans i cukrów prostych,
- ogranicz spożycie kofeiny,
- regularnie odwiedzaj lekarza ginekologa i badaj się,
- monitoruj swój cykl.
Trzymanie się tych prostych zasad pomoże nie tylko poprawić jakość oocytów i przedłużyć płodność, ale jest też istotnym krokiem, aby urodzić zdrowe dziecko po 35 roku.
Jakie badania wykonać przed ciążą po 35 roku życia?
Niepłodność po trzydziestce może być spowodowana:
- chorobami genetycznymi,
- zaburzeniami hormonalnymi,
- wadami narządów rozrodczych,
- chorobami przenoszonymi drogą płciową
lub może być niewyjaśniona (idiopatyczna).
Jeżeli po roku starań o dziecko nadal nie jesteś w ciąży, nie zwlekaj z wizytą u specjalisty. W wielu przypadkach odpowiednia diagnoza i leczenie są w stanie przywrócić płodność i szansę, aby zajść w ciążę po 35. roku życia.
Ocena rezerwy jajnikowej na podstawie poziomu hormonu AMH, a także badanie hormonu FSH i LH pomogą ocenić płodność. Liczbę pęcherzyków można też ocenić na podstawie przezpochwowego badania USG. Z kolei jeśli już uda się począć dziecko, lekarz zaleci uważną obserwację oraz badania w ciąży po 35 roku życia, w tym badania prenatalne. Jest to ważne, ponieważ ryzyko wad genetycznych u dziecka wzrasta po 35 roku życia. U kobiet w wieku 25 lat prawdopodobieństwo wystąpienia zespołu Downa wynosi około 1 na 1250. Jeśli przekroczysz 35 lat, ryzyko wzrośnie do 1 na 400.
Jak zajść w ciążę po 35. roku życia dzięki in vitro?
Nadzieję na upragnione potomstwo może też przywrócić zapłodnienie in vitro. Jeśli inne metody leczenia nie przyniosły skutku albo leczenie farmakologiczne lub operacyjne nie jest możliwe z innych powodów, lekarz może zaproponować in vitro. Co ważne, skuteczność in vitro również zależy od wieku. W klinice InviMed aż 65% pacjentek poniżej 35. roku życia zostaje mamą już po pierwszym cyklu in vitro. Z kolei 60% kobiet w wieku od 35 do 39 lat cieszy się szczęśliwym rozwiązaniem po pierwszym cyklu zapłodnienia.
Dziecko po 30. - norma w krajach rozwiniętych
Po trzydziestce szanse na zajście w ciążę są nadal wysokie. Jajniki ciągle produkują wysokiej jakości komórki jajowe, chociaż ich ilość nieuchronnie się zmniejsza. Zatem przekroczenie trzeciej dekady nie przekreśla szans na macierzyństwo.
W USA 1 na 5 kobiet zachodzi w ciążę i ma swoje pierwsze dziecko w wieku 35 lat.
W Unii Europejskiej średni wiek urodzenia pierwszego dziecka wynosi 29,4 lat (dane z 02.2021).
W niektórych krajach, m.in.: we Włoszech, w Hiszpanii czy Irlandii, średni wiek pierwszej ciąży przekroczył 30. rok życia.
We wszystkich krajach unijnych ta średnia idzie stopniowo w górę.
Pierwsza ciąża po 30 nie jest zatem rzadkim zjawiskiem. Pomimo tego warto pamiętać, że kobieta w wieku 30 lat jest o połowę mniej płodna niż w wieku 20 lat.
