Wiek a płodność

Co to jest rezerwa jajnikowa?

Każda kobieta rodzi się z ograniczoną liczbą komórek jajowych. Można przyjąć, że średnio ma ich około 400 tysięcy. Wraz z wiekiem stopniowo je traci, przez co płodność kobieca spada. Liczbę komórek jajowych, jakie pozostały, określa się mianem rezerwy jajnikowej.

Pula komórek jajowych zaczyna obniżać się od około 20 roku życia. Przez kolejne 10 lat ten proces jest dosyć powolny, ale po 25. roku już wyraźnie przyspiesza. W wieku 30 lat kobietom pozostaje około 100 tysięcy jajeczek, co oznacza, że szanse na ciążę maleją z 40 proc. do 30 proc. 40-letnia kobieta ma ich 35 tysięcy i tylko 15 proc. szans na zajście w ciążę. Dynamika obniżania rezerwy jajnikowej jest bardzo indywidualna. Warto przy tym pamiętać, że zupełnie nie jest związana z zewnętrznymi oznakami starzenia się.

Gdy rezerwa jajnikowa się wyczerpie i jajniki przestają pracować, kobieta wchodzi w okres menopauzy. Następuje to zazwyczaj między 45. a 55. rokiem życia. Menopauza przekreśla szansę na naturalną ciążę. Niestety zdarzają się jednak przypadki, gdy w czas przekwitania wchodzą dużo młodsze kobiety, nawet nastolatki.

Czym jest przedwczesna menopauza?

Przedwczesne wygaśnięcie czynności jajników może wystąpić z powodu uwarunkowań genetycznych, chorób lub zabiegów medycznych. Premenopauza oznacza przekwitanie przed ukończeniem 40. roku życia.

Przedwczesną jak i naturalną menopauzę można zauważyć po następujących objawach:

• nieregularne lub coraz rzadsze miesiączki,
• miesiączki, które są cięższe lub lżejsze niż zwykle,
• uderzenia gorąca (nagłe uczucie ciepła, które rozlewa się na całą górną część ciała),
• suchość pochwy,
• nietrzymanie moczu,
• drażliwość, wahania nastroju, łagodna depresja,
• suchość skóry, oczu lub ust,
• przyrost wagi,
• problemy z koncentracją,
• bezsenność,
• zmniejszony popęd płciowy.

Pierwsze trzy z powyższych objawów są oznaką, że jajniki produkują mniej estrogenu. Jeżeli zauważysz objawy przedwczesnej menopauzy, warto zgłosić się na badania. Najważniejszym testem stosowanym w celu diagnozy jest badanie krwi, które mierzy poziom hormonu stymulującego pęcherzyki jajnikowe. FSH powoduje, że jajniki produkują estrogen. Kiedy jajniki spowalniają produkcję estrogenu, poziom FSH wzrasta. Wskaźnik powyżej 40 mIU/mL oznacza zwykle, że pacjentka jest w okresie menopauzy.

Co jeszcze wpływa na zmniejszenie rezerwy jajnikowej?

Starzenie się w naturalny sposób zmniejsza pulę komórek jajowych. Jednakże nie tylko wiek wpływa na płodność kobiecą. Wśród pozostałych przyczyn zmniejszenia rezerwy jajnikowej można wymienić zabiegi chirurgiczne na jajnikach, takie jak usunięcie torbieli, guzów lub endometrioza. Niektóre kobiety mają niską rezerwę uwarunkowaną genetycznie. Pozostałe czynniki, które mogą powodować przedwczesną menopauzę, obejmują:

• chemioterapię i radioterapię,
• nieprawidłowości chromosomalne (nieprawidłowości chromosomu X),
• choroby autoimmunologiczne (np. choroba Hashimoto).

Natomiast spośród czynników, za które kobieta jest odpowiedzialna,, najbardziej znaczącym jest palenie papierosów. O negatywny wpływ na płodność podejrzewa się także czynniki środowiskowo, takie jak zanieczyszczenie powietrza czy kontakt ze szkodliwymi chemikaliami i detergentami. Podobny efekt może mieć spożywanie żywności przetworzonej oraz używanie kosmetyków ze szkodliwymi substancjami w składzie. Warto zadbać o zdrowie na każdym poziomie i wybierać zdrowe produkty żywieniowe oraz naturalne, sprawdzone kosmetyki.

Badanie rezerwy jajnikowej

Rezerwę jajnikową sprawdza się badając poziom hormonu AMH (Anti-Müllerian Hormone) we krwi. Badanie AMH może być wykonywane w każdej fazie cyklu, ponieważ ilość hormonu utrzymuje się na stałym poziomie przez cały czas. Na poziom hormonu AMH nie ma wpływu także terapia hormonalna czy antykoncepcyjna. Bardzo niski poziom tego hormonu jest wskazaniem do zapłodnienia in vitro.

Wiek kobiety a jakość jajeczek

Płodność kobiety zależy również od jakości jajeczek, które znajdują się w jajnikach. Wiek kobiety ma w tej kwestii decydujące znaczenie. Zdolność do posiadania dzieci przez kobiety w wieku 36 lat jest o połowę mniejsza niż u dwudziestolatek. Kiedy kobieta przekracza 37 lat, obniżona jakość jajeczek często przyczynia się do trudności z zajściem w ciążę. Ponadto z wiekiem wzrasta częstotliwość występowania wad genetycznych w komórkach jajowych. Z tego powodu ciąże w późnym wieku są obarczone większym ryzykiem poronienia lub urodzenia dziecka z chorobą genetyczną.

Jak wiek wpływa na płodność mężczyzny?

Mężczyźni pozostają płodni do późnej starości. Jednak wraz z wiekiem rośnie liczba nieprawidłowości w nasieniu. Po czterdziestce, a w szczególności po 45. roku życia, dochodzi do spadku jakości nasienia, co bardzo często jest przyczyną niepowodzeń podczas starań o dziecko.

Odkładając rodzicielstwo na później warto być świadomym, że im później podejmiemy decyzję o staraniu się o dziecko, tym szanse na ciążę będą mniejsze. Dlatego, gdy kobieta zdecyduje się na bycie mamą po 35. roku życia, powinna wspólnie z partnerem zgłosić się na badania.