Hashimoto – jak wpływa na ciążę i jej przebieg?
Tarczyca jest częścią układu endokrynnego, która produkuje hormony: trójjodotyroninę (T3) i tyroksynę (T4). Wpływają one m.in. na produkcję energii, stanowiąc swoiste "paliwo" dla metabolizmu i prawidłowego funkcjonowania wszystkich organów naszego ciała. Jej niedoczynność stanowi duże zagrożenie, ponieważ zaburza funkcjonowanie licznych mechanizmów. Dotyczy to także funkcji układu rozrodczego. Czy to oznacza, że choroby tarczycy, takie jak Hashimoto, wpływają na płodność i zajście w ciążę?
Czym jest Hashimoto?
Choroba Hashimoto jest stanem, w którym własny układ odpornościowy atakuje tarczycę, mały gruczoł znajdujący się u podstawy szyi, poniżej chrząstki tarczowatej (której wypukłość nazywana jest u mężczyzn jabłkiem Adama). Zapalenie wywołane tą chorobą, znane również jako przewlekłe limfocytowe zapalenie tarczycy, często prowadzi do niedoczynności tarczycy. Choroba zazwyczaj postępuje powoli przez lata i powoduje uszkodzenie tarczycy, a to z kolei — spadek poziomu jej hormonów we krwi.
Dzisiejsza medycyna nie do końca wie, co sprawia, że przeciwciała układu odpornościowego atakują tarczycę. Niektórzy naukowcy uważają, że reakcję może wywołać wirus lub bakteria, inni zaś sądzą, że jest to uwarunkowane genetycznie. Można jednak wskazać pewne czynniki ryzyka.
Hashimoto znacznie częściej występuje u kobiet, a najczęściej pojawia się w średnim wieku. Częściej chorują osoby, które mają w rodzinie przypadki Hashimoto lub które cierpią na inną, autoimmunologiczną chorobę.
Objawy Hashimoto
Na początku możesz w ogóle nie zauważyć oznak Hashimoto. Pewne symptomy mogą zacząć pojawiać się powoli, nawet przez lata, i nie jest łatwo skojarzyć je z tą konkretną chorobą. Jednym z dosyć charakterystycznych objawów jest obrzęk z przodu gardła (wole).
Pozostałe objawy obejmują:
- zmęczenie i ospałość,
- zwiększoną wrażliwość na zimno,
- zaparcia,
- bladą, przesuszoną skórę i problemy z paznokciami,
- wypadanie włosów,
- opuchliznę na twarzy,
- niewyjaśniony przyrost masy ciała,
- depresję, niepokój, gorsze samopoczucie,
- bóle mięśni i stawów,
- nadmierne lub przedłużające się krwawienie miesiączkowe,
- problemy z pamięcią i koncentracją.
Niedoczynność tarczycy a planowanie ciąży
Niski poziom hormonów tarczycy może zaburzać owulację. Z tego powodu może dochodzić do nieregularnych miesiączek i anowulacji. Hormony tarczycy są ważne tak naprawdę we wszystkich fazach rozwoju oocytu i jego przeżycia po zapłodnieniu.
Hormon T3 pomaga:
- pogrubić wyściółkę macicy (endometrium), co umożliwia implantację,
- przemieszczać się zapłodnionej komórce jajowej w dół jajowodów w kierunku macicy, gdzie może się zagnieździć.
Niedoczynność tarczycy prowadzi do wzrostu poziomu testosteronu, zaburza poziom hormonu stymulującego pęcherzyki jajnikowe, hormonu luteinizującego oraz estrogenów i progesteronu. Powoduje to zakłócenie przebiegu owulacji u kobiet.
Hashimoto a ciąża
Hormony tarczycy są kluczowe dla prawidłowego rozwoju mózgu i układu nerwowego dziecka. Podczas pierwszego trymestru ciąży dziecko jest uzależnione od dostaw hormonów tarczycy od matki. Około 12 tygodnia tarczyca dziecka zaczyna pracować samodzielnie, ale nie wytwarza wystarczającej ilości hormonów do 18-20 tygodnia ciąży.
Nieleczona niedoczynność tarczycy w czasie ciąży może prowadzić do:
- stanu przedrzucawkowego - niebezpiecznego wzrostu ciśnienia krwi w późnym okresie ciąży,
- anemii,
- utraty ciąży,
- niskiej masy urodzeniowej,
- niższego ilorazu inteligencji u dziecka.
Lekarze często zalecają badania tarczycy już na etapie starań o dziecko, aby zawczasu uniknąć wyżej wymienionych zagrożeń.
Warto wiedzieć
Hashimoto na szczęście nie uniemożliwia zajścia w ciążę.
Podstawowym badaniem w kierunku niedoczynności tarczycy jest oznaczenie poziomu hormonu TSH, który przysadka mózgowa produkuje w celu stymulacji tarczycy do produkcji hormonów.
Osoby z grupy wysokiego ryzyka lub z objawami choroby Hashimoto czy innych chorób autoimmunologicznych powinny mieć wykonywane badanie poziomu TSH także w czasie ciąży.
Jeśli istnieje podejrzenie Hashimoto, lekarz zleci też oznaczenie poziomu przeciwciał przeciwtarczycowych anty-TPO i anty-TG, oznaczenie poziomu hormonów tarczycy – tyroksyny (fT4) i trójjodotyroniny (fT3) w surowicy oraz USG tarczycy.
Czy ciąża z niedoczynnością tarczycy jest bezpieczna?
Ciąża z Hashimoto i niedoczynnością tarczycy może być w pełni bezpieczna, jeśli tylko schorzenie zostanie zdiagnozowane.
Dlatego kluczowe są badania. Chociaż Hashimoto nie jest uleczalne, można pacjentom podawać brakujące hormony tarczycy. Takim lekiem jest lewotyroksyna, która ma takie samo działanie jak hormon wytwarzany w tarczycy. Jej przyjmowanie prowadzi do normalizacji stężenia TSH oraz powrotu prawidłowego funkcjonowania organizmu. W przypadku ciąży istotne jest właściwie dobranie dawki i jej regulacja na każdym etapie ciąży.
Pomocna jest też odpowiednia dieta, bogata w jod, selen, cynk, witaminę D i kwasy omega-3. Ważne jest, by odżywiać się zdrowo, dostarczać organizmowi komplet witamin i nie obciążać układu trawiennego.
