Przyczyny niepłodności - przedwczesne wygasanie czynności jajników (POF/POI)

Jak wykryć przedwczesne wygasanie czynności jajników?

O przedwczesnym wygasaniu czynności jajników mogą świadczyć zaburzenia cyklu miesiączkowego, takie jak zbyt długie cykle lub nieregularne miesiączki. W badaniu USG schorzenie przejawia się małą liczbą pęcherzyków jajnikowych oraz zmniejszoną objętością jajników. 

Badania laboratoryjne wykrywają spadek poziomu hormonu AMH we krwi, po którym następuje obniżenie stężenia Inhibiny B oraz – na końcu – wzrost poziomu hormonu folikutropowego (FSH) i spadek stężenia estradiolu.

Przyczyny przedwczesnego wygasania czynności jajników.

Przedwczesne wygaśnięcie czynności jajników może być następstwem zastosowania radioterapii lub chemioterapii w ramach leczenia przeciwnowotworowego. Do uszkodzenia jajników mogą przyczynić się także operacje w obrębie przydatków, przeprowadzane w związku z obecnością torbieli lub guzów. Jeśli przyczyna przedwczesnego wygasania czynności jajników jest inna, lekarz zleca pacjentce badanie kariotypu i FRAX, aby wykluczyć czynnik genetyczny. Kolejny krok to rozpoczęcie leczenia odpowiedniego do wieku pacjentki oraz stopnia ograniczenia czynności jajników.

Jakie są możliwości leczenia?

U młodych pacjentek posiadających drożne jajowody i choćby niewielką odpowiedź jajników na stymulację, przeprowadza się cykle stymulowane. Nasienie partnera powinno mieć prawidłowe parametry. Skumulowana skuteczność leczenia z wykorzystaniem protokołów stymulacyjnych nie przekracza w tym przypadku 25%. Brak ciąży po 6 stymulowanych cyklach może być wskazaniem do wykonania zapłodnienia pozaustrojowego.

Pacjentki po 35. roku życia lub posiadające mocno ograniczoną rezerwę jajnikową (stężenie hormonu AMH poniżej 0,25) powinny w pierwszej kolejności skorzystać z próby pobrania komórek jajowych do in vitro. Stymulacja czynności jajników jest w ich przypadku zwykle niestandardowa, a zastosowane protokoły stymulacyjne łączy się z tak zwanym primingiem, czyli przygotowaniem cyklu (tu pomocne są estrogeny oraz androgeny, takie jak testosteron i DHEA).

Jak pokazują dane statystyczne, w ok. 35% cykli odnotowuje się nieudane próby pobrania prawidłowych komórek jajowych lub uzyskania zarodków. W przeliczeniu na pojedynczy transfer skuteczność leczenia wynosi około 16%. Gdy nie ma szans na przeprowadzenie skutecznej stymulacji, a także gdy zapłodnienie pozaustrojowe nie przynosi efektu, para może przystąpić do programu adopcji komórek jajowych.