Część zaburzeń odporności może mieć wpływ na płodność i utrzymanie ciąży.
Immunolog
Immunolog zajmuje się zaburzeniami układu odpornościowego organizmu. To lekarz, który analizując zlecone badania, jest w stanie wykryć szereg chorób autoimmunologicznych, chorób układu odpornościowego, tarczycy, jelit, tkanki łącznej, schorzeń związanych z nadwrażliwością oraz problemów z płodnością.
Czym zajmuje się immunolog?
Immunolog kliniczny zajmuje się przede wszystkim diagnostyką i leczeniem niedoborów odporności, chorób autoimmunizacyjnych oraz zapobieganiem chorobom zakaźnym, między innymi dzięki stosowaniu szczepień ochronnych. To jednak nie wszystko. Ponieważ układ odpornościowy bierze udział w wielu różnych mechanizmach umożliwiających prawidłowe funkcjonowanie organizmu człowieka, do immunologa trafiają także osoby z bardzo różnorodnymi problemami zdrowotnymi, w których podejrzewa się rolę komponenty immunologicznej, jak na przykład niepłodność.
Immunologia a niepłodność
Obecnie uważa się, że za przynajmniej część przypadków niepłodności odpowiadają czynniki immunologiczne.
Pomimo tego, że względne znaczenie czynników immunologicznych w procesie prokreacji nadal budzi kontrowersje, istnieją dowody na to, że obecność kilku typów autoprzeciwciał (np. przeciwtarczycowych, przeciwjądrowych czy antyfosfolipidowych), aktywność cytotoksyczna komórek NK (z ang. naturalnych zabójców), czy też środowisko cytokinowe, mogą przyczyniać się do niepowodzeń ciążowych.
Jednak ze względu na to, że zaburzenia immunologiczne odpowiadają za jedynie mniejszą część przypadków niepłodności, do immunologa powinny trafiać pary, u których inne przyczyny niepłodności zostały już wykluczone.
Dla kogo konsultacja immunologa w klinice leczenia niepłodności?
- W pierwszej kolejności do immunologa powinny zostać skierowane pary, u których u jednego lub obojga partnerów występują obecnie lub występowały w przeszłości objawy kliniczne sugerujące obecność choroby o podłożu immunologicznym, jak na przykład zmiany skórne, nawracające infekcje, bóle mięśni i stawów, dolegliwości ze strony układów pokarmowego i oddechowego.
- Istotne jest także występowanie chorób autoimmunizacyjnych u najbliższych krewnych pary.
- Diagnostyka w kierunku przyczyn immunologicznych wskazana jest również w przypadku nawracających poronień bądź powtarzających się niepowodzeń implantacji.
InviMed umożliwia skorzystanie z konsultacji immunologicznej w klinice InviMed w Gdyni - u dr n. med. Małgorzaty Jarosz. Immunolożka z Gdyni udziela również porad telefonicznych. Zobacz: Konsultacja immunologiczna - teleporada. Aby umówić się, zadzwoń: 500 900 888.
Pierwsza konsultacja immunologiczna
Na pierwszą wizytę u immunologa w klinice leczenia niepłodności należy wziąć ze sobą całą dotychczasową dokumentację medyczną.
Przydatne będą aktualne wyniki podstawowych badań laboratoryjnych krwi, takich jak morfologia krwi, OB, CRP, próby wątrobowe, glukoza, mocznik, kreatynina, elektrolity oraz badanie ogólne moczu. Warto oznaczyć wcześniej także TSH i hormony tarczycy.
Jakie badania zleca immunolog?
Zanim zacznie diagnostykę immunologicznych przyczyn niepłodności, lekarz immunolog powinien ocenić ogólny stan zdrowia kobiety i mężczyzny starających się o dziecko.
Diagnostyka kobiety
U kobiety immunolog najczęściej zleca badania w kierunku autoprzeciwciał i ocenia aktywność cytotoksyczną komórek NK. Do innych zlecanych badań należy profil cytokinowy, ocena subpopulacji limfocytów T, B i komórek NK, obecności przeciwciał blokujących. Powyższe testy wykonuje się z krwi pacjentki.
Diagnostyka mężczyzny
Diagnostyka u mężczyzny wygląda inaczej niż u kobiety. U panów bada się przede wszystkim nasienie, również pod kątem obecności leukocytów, mogących świadczyć o stanie zapalnym. Swoje miejsce w diagnostyce niepłodności męskiej zajmuje także ocena przeciwciał przeciwplemnikowych.
Prawdopodobną przyczynę niepłodności zdarza się wykryć już na jednej z pierwszych konsultacji immunologicznych po wnikliwej analizie przeprowadzonych badan i testów. Czasem jednak trzeba pogłębić diagnostykę, aby ustalić rodzaj zaburzeń immunologicznych. Trzeba także wspomnieć, że w niektórych sytuacjach nie udaje się wykryć przyczyny niepłodności.
Leczenie immunologiczne
W immunoterapii niepłodności, w zależności od doświadczenia ośrodków zajmujących się tym tematem, stosuje się dwie jej formy, aktywną i bierną.
- Aktywna to np. immunizacja limfocytami partnera, aktywująca układ odpornościowy matki.
- Bierna to np. dożylne wlewy immunoglobulin, modulujące układ odpornościowy matki m.in. obniżając ilość i aktywność cytotoksyczną komórek NK oraz hamując wytwarzanie przeciwciał (w tym autoprzeciwciał) przez limfocyty B.
Dla części wspomnianych wyżej sposobów leczenia niepłodności, nadal brakuje randomizowanych kontrolowanych badań klinicznych, zatem niezwykle ważna jest właściwa ocena stosunku korzyści do ryzyka zastosowania danej metody.
Jak długo trwa leczenie immunologiczne?
Czas trwania terapii immunologicznej jest kwestią zarówno indywidualną, jak i zależącą od rodzaju stosowanej terapii. Przykładów długości trwania immunoterapii można podać co najmniej kilka:
- immunizację limfocytami partnera niektóre ośrodki wykonują przed ciążą,
- syntetyczne glikokortykosteroidy odstawia się zazwyczaj do 20 tygodnia ciąży,
- leczenie dożylnymi wlewami immunoglobulin zwykle trwa przez całą ciążę.
***
Opracowanie artykułu: dr hab. n. med. Anna Olewicz, immunolog kliniczny ze stopniem naukowym doktora habilitowanego nauk medycznych. Adiunkt w Katedrze Anatomii i Histologii Uniwersytetu w Zielonej Górze oraz w Katedrze i Klinice Chorób Zakaźnych, Hepatologii i Nabytych Niedoborów Odporności Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Udziela konsultacji immunologicznych w klinice leczenia niepłodności InviMed w Poznaniu.