Endokrynolog a starania o dziecko

Czym się zajmuje endokrynolog?

Endokrynologia koncentruje się na nieprawidłowościach występujących w obrębie układów gruczołów wydzielania wewnętrznego (tzw. gruczołów dokrewnych), a rolą endokrynologa jest diagnozowanie i leczenie tych zaburzeń.

W przebiegu wielu chorób endokrynologicznych dochodzi do nieprawidłowego (nadmiernego lub niedostatecznego) wydzielania hormonów płciowych, odpowiedzialnych m.in. za:

1. przebieg cyklu miesiączkowego u kobiet,
2. proces powstawania plemników u mężczyzn. 

Wykrycie i rozpoczęcie leczenia zaburzeń tego typu bywa kluczowym krokiem w kierunku odzyskania płodności.

Ginekolog endokrynolog

Ze względu na fakt, iż zdolności reprodukcyjne kobiet są w dużej mierze uzależnione od właściwego funkcjonowania układu hormonalnego, niektórzy lekarze ginekolodzy decydują się na uzyskanie dodatkowej specjalizacji z zakresu endokrynologii. 

Specjalista endokrynolog-ginekolog dysponuje szczegółową wiedzą na temat zaburzeń w obrębie układu rozrodczego kobiety, które mają związek z nieprawidłowym stężeniem hormonów płciowych, dlatego najczęściej zajmuje się leczeniem:

• zespołu policystycznych jajników (PCOS),
• zaburzeń miesiączkowania, 
• problemów z płodnością, 
• endometriozy, 
• cukrzycy ciążowej i hiperprolaktynemii. 

Kiedy umówić się do endokrynologa?

Wizyta u endokrynologa jest zalecana przede wszystkim kobietom, które nie miesiączkują lub mają nieregularne cykle menstruacyjne, a dodatkowo doświadczają przykrych objawów skórnych (łojotok, trądzik, przebarwienia skórne, nadmierne owłosienie, suchość skóry, potliwość, wydzielina z brodawek sutkowych) oraz zaburzeń masy ciała (niedowaga, nadwaga lub otyłość). Na konsultację ze specjalistą warto zdecydować się także w przypadku trudności z zajściem w ciążę.

Endokrynolog a starania o dziecko

Wpływ hormonów na płodność został gruntownie przebadany, dzięki czemu wiadomo m.in., że:

• zespół policystycznych jajników ma związek z nadmiernym wydzielaniem hormonów męskich, 
• gruczolaki przysadki mózgowej powodują zaburzenia w wydzielaniu prolaktyny, 
• niedoczynność tarczycy (np. w przebiegu chorób autoimmunologicznych) przyczynia się do cykli bezowulacyjnych, przez co zmniejsza szanse kobiety na zajście w ciążę,
• nieprawidłowości w wydzielaniu hormonów przysadki mózgowej – powiązane z zaburzeniami odżywiania – mogą niekorzystnie oddziaływać na pracę jajników.

Schorzenia o podłożu hormonalnym mogą przebiegać niemal niepostrzeżenie, ale u wielu kobiet dają konkretne i trudne do zignorowania objawy. Oprócz wymienionych wcześniej zaburzeń miesiączkowania oraz problemów ze skórą i wagą, może dokuczać im osłabienie, senność, uczucie niepokoju, a nawet kołatanie serca. 

Nie bagatelizuj objawów!

Gdy dolegliwości te występują stale, nie wolno ich bagatelizować. Na pewno nie ustąpią samoistnie, ponieważ główna ich przyczyna – niewłaściwe wydzielanie hormonów – wymaga wdrożenia odpowiednio dobranego leczenia endokrynologicznego. Jest ono niezbędne także wtedy, gdy problemy hormonalne uniemożliwiają lub znacznie utrudniają zajście w ciążę i donoszenie jej do terminu.

Jak przygotować się do konsultacji endokrynologicznej?

Przed pierwszą konsultacją endokrynologiczną w klinice leczenia niepłodności warto zbadać stężenie hormonów. 

U kobiet bada się poziom AMH (hormon antymüllerowski), FSH (hormon folikulotropowy) 2-4 d.c., E 2 2-4 d.c., LH (hormon luteinizujący) 2-4 d.c. progesteronu (tydzień po owulacji), TSH (hormon tyreotropowy), fT3 i fT4, anty TPO, anty TG, PRL, testosteronu wolnego, 17-OH progesteronu, oraz androstendionu. Wartości poszczególnych hormonów w konkretnej fazie cyklu miesiączkowego pozwalają bowiem na ocenę prawidłowości przebiegu cyklu.

U mężczyzn sprawdza się poziom testosteronu, FSH, TSH i prolaktyny.

Jak przebiega wizyta u endokrynologa?

1. Endokrynolog przeprowadza wywiad lekarski. Jeśli pacjent/pacjentka leczył się wcześniej z powodu chorób endokrynologicznych, powinien wziąć ze sobą posiadaną dokumentację medyczną.
2. Lekarz zapoznaje się z wynikami przeprowadzonych badań hormonalnych, następnie bada pacjenta/pacjentkę. Może zdecydować się na wykonanie badania USG.
3. Jeżeli potrzebne są dalsze badania laboratoryjne, lekarz wystawia skierowanie.

Jakie badania zleca endokrynolog?

W sytuacji, gdy pacjent/pacjentka nie wykonał zalecanych badań hormonalnych przed pierwszą wizytą, endokrynolog wysyła go/ją na powyższe badania (wymienione jako odpowiedź na pytanie: Jak przygotować się do konsultacji endokrynologicznej?).

Na czym polega leczenie endokrynologiczne?

Rodzaj leczenia endokrynologicznego jest ściśle powiązany z rozpoznanym schorzeniem. Terapia obejmuje zwykle nie tylko leczenie farmakologiczne, ale również modyfikacje w obrębie codziennego stylu życia pacjenta, dotyczące nawyków żywieniowych, aktywności fizycznej, higieny snu oraz umiejętności radzenia sobie ze stresem. Na każdym etapie leczenia pacjent musi liczyć się z koniecznością wykonywania dodatkowych badań, które mają na celu ocenę jego skuteczności. Warto uświadomić sobie, że bardzo często terapia trwa całe życie.

Dobrą wiadomością jest natomiast fakt, iż u mężczyzn podjęcie leczenia może doprowadzić do poprawy jakości nasienia (gdy niskie parametry nasienia mają związek z zaburzeniami endokrynologicznymi). Ponadto leczenie zaburzeń układu endokrynnego ma pozytywny wpływ na efektywność metody in vitro, jeśli prowadzi do wyrównania wahań hormonalnych i przyczynia się do zwiększenia ilości oraz jakości komórek rozrodczych.

***

Konsultacja medyczna artykułu: dr n. med. Patrycja Sodowska, specjalista ginekolog-położnik, endokrynolog, lekarka prowadząca leczenie par w klinice InviMed w Katowicach.