Prolaktyna u mężczyzn. Jaką pełni funkcję?
Płodność u mężczyzn i kobiet to złożony system, który obejmuje znacznie więcej elementów niż tylko układ rozrodczy. Jednym z najważniejszych regulatorów płodności są hormony. Sporo z nich kontroluje wiele funkcji, w tym: metabolizm, reprodukcję, nastrój i zdrowie seksualne. Co istotne, reagują na siebie wzajemnie. Brak lub nadmiar jednego hormonu może bezpośrednio wpłynąć na inny i w ten sposób spowodować nieprawidłowości i schorzenia. Nie inaczej jest z prolaktyną. Jej nadmiar u mężczyzn może przekładać się na problemy z płodnością.
Czym jest i za co odpowiada prolaktyna?
Prolaktyna (inaczej "hormon mleka" lub hormon luteotropowy - LTH) jest hormonem produkowanym głównie w przysadce mózgowej, nazwanym tak z powodu roli, jaką odgrywa w laktacji. Komórki w przysadce mózgowej produkują prolaktynę, gdzie jest ona magazynowana, a następnie uwalniana do krwiobiegu.
Ludzka prolaktyna jest również produkowana w:
- macicy,
- komórkach odpornościowych,
- mózgu, piersiach,
- prostacie,
- skórze,
- tkance tłuszczowej,
jednak w znacznie mniejszych ilościach. Hormon ten spełnia w organizmie różnorodne funkcje, od działania na układ rozrodczy do regulowania układu odpornościowego. Ponadto oddziałuje na metabolizm oraz odpowiada za regulację płynów (osmoregulację) i funkcje behawioralne .
Co oznacza wysoka prolaktyna u mężczyzn?
Stan, w którym we krwi krąży zbyt dużo prolaktyny, nazywany jest hiperprolaktynemią.
Najczęstsze przyczyny podwyższonej prolaktyny u mężczyzn to:
- leki zmniejszające działanie dopaminy w organizmie,
- leki podawane na depresję lub psychozę,
- leki na wysokie ciśnienie krwi,
- ekstremalny wysiłek fizyczny,
- niedoczynność tarczycy,
- stres,
- łagodne guzy przysadki mózgowej (tzw. prolaktynoma).
Prolaktynoma rozwija się, gdy jedna z prawidłowych komórek produkujących prolaktynę w przysadce mózgowej ulegnie mutacji. Mutacja pozwala komórce dzielić się wielokrotnie, w wyniku czego powstaje duża liczba komórek, które produkują nadmierną ilość prolaktyny. Większość guzów jest niewielka - zazwyczaj nie przekraczają 1 cm. Nacisk guza może powodować bóle głowy i problemy z widzeniem.
Objawy hiperprolaktynemii mogą obejmować:
- niepożądaną produkcję mleka (nawet u mężczyzn),
- ginekomastię,
- oraz objawy wynikające z niedoboru testosteronu - można do nich zaliczyć:
- impotencję (niezdolność do uzyskania erekcji podczas stosunku),
- zmniejszone pragnienie seksu,
- wytwarzanie zmniejszonej liczby plemników lub zaprzestanie ich wytwarzania .
Obniżenie prolaktyny u mężczyzn z tym schorzeniem daje szansę na przywrócenie funkcji związanych z płodnością.
Podwyższona prolaktyna - diagnostyka i leczenie
Stężenie prolaktyny mierzy się za pomocą badania krwi. Poziomy są czasami wyższe, jeśli pacjent jadł przed badaniem, ćwiczył lub jest pod wpływem stresu. Z tego powodu zaleca się wykonanie badania na czczo i po długim, dobrym śnie. Możliwa też będzie konieczność odstawienia niektórych leków przed badaniem, dlatego należy skonsultować z lekarzem wszystkie przyjmowane preparaty. Jeśli badania krwi wykazują wysoki poziom prolaktyny, lekarz może zlecić wykonanie rezonansu magnetycznego mózgu, aby sprawdzić, czy nie ma guza przysadki mózgowej .
Leczenie wysokiej prolaktyny u mężczyzn zależy od przyczyny. Zdecydowana większość pacjentów z hiperprolaktynemią może być skutecznie leczona za pomocą leków, które naśladują działanie dopaminy. Najczęściej stosowanym lekiem jest kabergolina. Do leczenia może też być wykorzystana bromokryptyna. Jeżeli powodem problemów z prolaktyną jest niedoczynność tarczycy, to terapia będzie opierać się o leki zastępujące hormony tarczycy. Inną przyczyną podwyższonej prolaktyny może być regularne przyjmowanie leków na inne schorzenie. W takiej sytuacji lekarz będzie współpracował z pacjentem w celu znalezienia innego leku lub dodania leku, który pomoże obniżyć poziom hormonu.