Tak dla in vitro
Pierwsza wizyta Blog
Wciśnij ENTER, aby wyszukać
Zamknij

Otyłość a niepłodność. Wpływ BMI na płodność kobiet i mężczyzn

Otyłość a niepłodność. Wpływ BMI na płodność kobiet i mężczyzn

Negatywny wpływ zbyt wysokiego BMI na płodność kobiet i mężczyzn to sprawa niepodważalna. Otyłe kobiety mają dwukrotnie wyższe ryzyko zaburzeń owulacji, a otyłość u mężczyzn ma wpływ na pogorszenie parametrów nasienia. Prawidłowe BMI wynosi według WHO 18,5-24,9 i jest najlepsze dla płodności. Zbyt wysoka masa ciała ma wpływ przede wszystkim na zaburzenia hormonalne oraz na powstawanie stanu zapalnego w organizmie, które mogą być przyczyną niepłodności. W ten sposób otyłość utrudnia zajście w ciążę. Dowiedz się, jak przygotować się do ciąży, dbając o zdrową wagę.

Spis treści

Nadwaga i otyłość a niepłodność

U kobiet najczęstszymi zaburzeniami hormonalnymi związanymi z nadwagą i otyłością są insulinooporność, zaburzenia owulacji oraz nadmiar androgenów. Wykazano również związek zbyt wysokiej masy ciała z występowaniem endometriozy oraz zespołu policystycznych jajników (PCOS). Zbyt wysokie BMI związane jest nie tylko z zaburzeniami płodności u kobiet, ale również z poronieniami oraz komplikacjami w przebiegu ciąży. Oznacza to, że nadwaga ma negatywny wpływ na zajście w ciążę.

U mężczyzn ze zbyt wysoką masą ciała pojawia się nadmiar estrogenu oraz niedobór testosteronu. Wykazano, że zbyt wysokie BMI wpływa na zmniejszenie wydzielania hormonu wzrostu, który z kolei ma wpływ na hormony odpowiedzialne za produkcję gamet: u kobiet – komórek jajowych, a u mężczyzn – plemników.

Tkanka tłuszczowa pełni funkcje wydzielnicze, a jej nadmierna ilość wiąże się z produkcją czynników zapalnych, które mogą utrudniać zajście w ciążę. Wysokie stężenie czynników zapalnych utrudnia implantację zarodka u kobiet, natomiast u mężczyzn wiąże się z gorszą jakością nasienia. Nadwaga przed ciążą może w ten sposób utrudnić starania i powodować problemy z zajściem w ciążę.

Jak poradzić sobie z otyłością w czasie starań o dziecko?

Redukcja masy ciała u kobiet i u mężczyzn i odpowiednia dieta przed ciążą wiążą się z poprawą płodności, dlatego też często stają się ważnym zaleceniem lekarza prowadzącego leczenie. Jeśli otrzymałeś lub otrzymałaś takie zalecenie, skonsultuj się z dietetykiem z kliniki leczenia niepłodności. Odchudzanie przed ciążą pod okiem specjalisty będzie skuteczniejsze i bezpieczniejsze.

Profesjonalny, doświadczony w konsultowaniu par starających się o dziecko dietetyk, będzie w stanie pomóc Ci w osiągnięciu wyznaczonego celu. Omówi dobre i złe nawyki żywieniowe, przedstawi konkretne zalecenia, a w razie potrzeby przygotuje jadłospis idealnie dopasowany do Twoich potrzeb i preferencji, mając na uwadze zarówno redukcję masy ciała, jak i dodatkowe wsparcie płodności odpowiednimi produktami.

Ponadto nadwaga i otyłość w czasie ciąży stanowią zagrożenie nie tylko dla matki, ale także dla dziecka. Kobieta może być narażona m.in. na cukrzycę ciążową czy stan przedrzucawkowy. U płodu wzrasta ryzyko wystąpienia wad wrodzonych czy wady cewy nerwowej, a w przyszłości - rozwoju zespołu metabolicznego. Rośnie też zagrożenie przedwczesnego porodu. Otyłość może również utrudnić naturalny poród.

Dieta przed in vitro i ciążą - zadbaj o siebie

Redukcja masy ciała u kobiet poprawia gospodarkę hormonalną i pomaga przywrócić prawidłowe cykle owulacyjne, pomaga również w uniknięciu powikłań ciąży. Waga i owulacja są zatem ze sobą powiązane. Kobiety z BMI przekraczającym 30 kg/m2 są znacznie bardziej narażone na nieregularne cykle miesiączkowe czy cykle bezowulacyjne.

U mężczyzn w wyniku redukcji masy ciała także ulega poprawie gospodarka hormonalna, możliwe jest również cofnięcie zaburzeń erekcji. Redukcję masy ciała należy przeprowadzać jednak ostrożnie. Zbyt szybki spadek wagi może negatywnie wpłynąć na zdrowie i płodność, i tak na przykład u mężczyzn może wiązać się z pogorszeniem jakości nasienia. Zbyt niska kaloryczność diety przed zajściem w ciążę może wiązać się z niedoborami pokarmowymi, które pogarszają płodność na wielu płaszczyznach.

Zmiana złych nawyków żywieniowych i odpowiednia dieta są również ważne przed transferem zarodka. Otyłość i nadwaga zmniejszą szansę zakończenia procedury in vitro sukcesem. Zbyt duża masa ciała utrudnia implantację. Wraz z wagą maleje też liczba ciąż rozpoznanych do 5-6 tygodnia oraz ciąż rozpoznanych klinicznie.

Zdrowa redukcja masy ciała, czyli jak zdrowo schudnąć

Dieta redukcyjna przed ciążą powinna być po pierwsze odpowiednio dobrana pod względem kaloryczności. Na pewno nie należy obniżać kaloryczności diety redukcyjnej poniżej podstawowej przemiany materii (PPM). Ustalenie kaloryczności poniżej PPM będzie wiązało się z niedoborami pokarmowymi, ale także ze spowolnieniem przemiany materii, gdyż zbyt niska kaloryczność może w konsekwencji zmniejszyć masę tkanki mięśniowej.

Jak obliczyć PPM, czyli podstawową przemianę materii?

PPM można wyliczyć za pomocą wzoru. Wzorów na PPM jest kilka, jednak jednym z najbardziej wiarygodnych jest wzór Harrisa-Benedicta, podstawia się do niego masę ciała, wzrost oraz wiek.

PPM należy pomnożyć przez współczynnik aktywności fizycznej, gdzie np. współczynnik 1,4 oznacza siedzący tryb życia, a 2,0 ciężką pracę fizyczną. Uzyskujemy w ten sposób całkowitą przemianę materii (CPM), która daje faktyczny obraz naszego codziennego zapotrzebowania na energię. Chcąc zredukować masę ciała od CPM należy odjąć pewną ilość kalorii. Należy pamiętać, że wiele popularnych diet odchudzających ma kaloryczność niższą niż PPM, dlatego ustalenie kaloryczności i konkretnego jadłospisu najlepiej jest powierzyć dietetykowi.

Dieta redukcyjna a płodność i starania o dziecko?

Co warto jeść przed zajściem w ciążę? Dieta podczas starań o dziecko powinna przede wszystkim opierać się na zasadach zdrowego żywienia, aby skutecznie wspiera płodność. Taka dieta ma wysoką gęstość odżywczą i nie zakłada spożywania produktów wysokokalorycznych o małej wartości odżywczej, czyli pozbawionych witamin, minerałów, błonnika czy antyoksydantów. Takie produkty nie dostarczają naszemu organizmowi nic poza energią w czystej postaci. Produkty zawierające duże ilości cukrów prostych mogą wręcz zubożyć organizm w witaminy z grupy B, które są potrzebne do ich zmetabolizowania.

Wybieraj pieczywo pełnoziarniste

Dobrym przykładem pokarmów o niskiej i wysokiej gęstości odżywczej są produkty zbożowe. Te przygotowywane z mało wartościowej mąki oczyszczone posiadają niewielką gęstość odżywczą. Z kolei wyroby wytwarzane z mąki z pełnego przemiału dostarczają organizmowi szereg składników mineralnych, w tym cynk i selen, błonnik oraz witaminy z grupy B.

Jadłospis dla starających się o dziecko powinien zawierać pełnoziarniste produkty, tj. chleb razowy, brązowy i dziki ryż, płatki owsiane, kasza gryczana czy makaron z mąki pełnoziarnistej. Dieta oparta o takie produkty ma niski indeks glikemiczny. Oznacza to, że energia jest z nich uwalniana t powoli, nie powodując dużych wahań poziomu glukozy i insuliny we krwi. Jednym z pozytywnych efektów zmiany nawyków żywieniowych będzie poprawa gospodarki hormonalnej.

Wyklucz żywność wysokoprzetworzoną

Z diety redukcyjnej należy wykluczyć żywność wysokoprzetworzoną, która ma nikłą wartość odżywczą, a może zawierać niekorzystne składniki takie jak utwardzone tłuszcze roślinne, konserwanty, barwniki czy duże ilości cukrów prostych.

Żywność wysokoprzetworzona to między innymi dania gotowe, żywność typu fast-food, słodycze, wyroby cukiernicze, słone przekąski, słodkie napoje. Jako żywność wysokoprzetworzoną należy traktować również większość produktów typu light, którymi kuszone są osoby chcące zredukować masę ciała.

Jedz warzywa i owoce

Również soki owocowe, przede wszystkim te odtworzone z koncentratu mają małą wartość odżywczą, dostarczają one za jednym razem dużych ilości cukrów ze zmniejszoną ilością błonnika. Wiele osób nadal tkwi w przekonaniu, że takie soki to samo zdrowie.

Do redukcyjnej diety, która ma wspierać płodność należy wprowadzić większe ilości świeżych warzyw i owoców w całości aniżeli soków owocowych. W ten sposób dostarczymy sobie o wiele więcej składników odżywczych i błonnika. Produkty szczególnie wspomagające płodność to: jarmuż, szpinak, brokuły, soczewica, papryka, jagody, owoce goji, porzeczki.

Owoce i warzywa można wprowadzać również w formie koktajli w których zostały użyte w całości, jednak z tym też nie należy przesadzać. Posiłki zmiksowane dają uczucie sytości na o wiele krócej.

Wybieraj zdrowe tłuszcze, czyli co jeść na płodność

Kolejnymi produktami, które zdecydowanie trzeba ograniczyć to produkty zawierające kwasy tłuszczowe typu trans, czyli produkty z utwardzonymi olejami. Są to twarde margaryny kostkowe, gotowe ciasta, słodycze, chipsy, żywność typu fast-food, żywność gotowa. Kwasy tłuszczowe typu trans działają prozapalnie w naszym organizmie, dlatego nie powinno się ich jeść przed ciążą.

W diecie należy uwzględnić produkty zawierające zdrowe tłuszcze, takie jak oliwa z oliwek, olej rzepakowy, olej lniany, orzechy i pestki, awokado, tłuste ryby morskie. Te tłuszcze są źródłem witaminy E (silnego przeciwutleniacza) oraz nienasyconych kwasów tłuszczowych. Szczególnie ważne są kwasy tłuszczowe omega-3, które mają właściwości przeciwzapalne, znajdują się np. w tłustych rybach morskich, siemieniu lnianym, orzechach włoskich.

Pij wodę

To o czym często się zapomina to odpowiednia ilość płynów w ciągu dnia. Zapotrzebowanie na wodę wynosi około 1,5-2,5l na dzień. Najlepiej pić czystą wodę, niesłodzone herbaty owocowe, rooibos lub herbaty ziołowe. Herbata czarna, zielona lub biała też jest dozwolona, ale w małych ilościach i nie należy popijać nią posiłków, ponieważ może zaburzać wchłanianie składników mineralnych. Niewskazane jest również picie alkoholu. Abstynencja alkoholowa wymagana jest nawet przed wykonaniem badania nasienia.

Nie podjadaj

Bardzo złym nawykiem utrudniającym odchudzanie jest podjadanie pomiędzy posiłkami. Często nie zdajemy sobie sprawy z tego, ile zbędnych kalorii jesteśmy w stanie przyjąć pomiędzy posiłkami.

Podczas wizyt kontrolnych, kiedy pytam o odstępstwa od diety często słyszę, że to był tylko jeden batonik, jeden kawałek ciasta, garść chipsów, a raz był kebab… I ostatecznie okazuje się, że kilka razy w tygodniu było „coś” i z deficytu energetycznego niewiele zostało.

Polecam wtedy samodzielne liczenie kalorii z jednego lub kilku dni dla uświadomienia, że czasem nawet małe ilości słodyczy czy innych przekąsek zaburzają cały proces.

Zachowując odpowiednią regularność posiłków, stosując produkty wysokobłonnikowe oraz zjadając duże ilości warzyw nie powinniśmy odczuwać głodu pomiędzy posiłkami. Pomiędzy nimi powinniśmy wypijać wodę i niesłodzone napoje.

Zrezygnuj ze smażenia

Jeśli chodzi o techniki kulinarne, to u zdrowych osób eliminuje się jedynie smażenie w dużej ilości tłuszczu. Pozostałe techniki kulinarne są dozwolone. Smażenie powoduje znaczny wzrost kaloryczności oraz strawności dania.

Podsumowując, aby bezpiecznie zredukować masę ciała i równocześnie poprawić płodność należy:

  • wystrzegać się głodzenia,
  • nie jeść żywności wysokoprzetworzonej o niskiej wartości odżywczej,
  • nie jeść produktów zawierających utwardzone tłuszcze roślinne,
  • nawadniać się,
  • jeść regularnie i zachowywać przerwy między posiłkami.

BMI a procedura in vitro

Wysokość masy ciała ma wpływ na powodzenie procedury in vitro i przeszkadza w zajściu w ciążę. Nie tylko otyłość, ale już nadwaga, czyli BMI powyżej 25 obniża szansę na zajście w ciążę. Wykazano, że przy BMI poniżej 25 odsetek ciąż na cykl wynosił 45,5%, a przy BMI powyżej 25 odsetek ciąż wynosił już 38,3%. Wyższe BMI wiąże się z gorszym wzrostem pęcherzyków w trakcie stymulacji oraz mniejszą liczbą implantacji (Metwally M., Li T.C., Ledger W.L. (2007) The impact of obesity on female reproductive function. Obes. Rev. 8 (6): 515-23).

Obniżenie masy ciała pozwala ograniczyć ilość stosowanych leków w procedurze in vitro, ułatwia przeprowadzanie badania USG, pozwala na uzyskanie większej ilości oocytów w trakcie punkcji. Trzeba pamiętać również o wpływie zbyt wysokiej masy ciała na powikłania ciążowe takie jak cukrzyca ciążowa czy nadciśnienie.

Według WHO prawidłowe BMI wynosi 18,5-24,9 i jest najlepsze dla płodności, także tej leczonej metodami wspomaganego rozrodu (inseminacją oraz in vitro).

***

mgr Adrianna Barczyńska

Artykuł przygotowała Adrianna Barczyńska, dietetyk z kliniki InviMed w Katowicach. Na co dzień pomaga pacjentom kliniki InviMed dobrać dietę, która może być pomocna w leczeniu niepłodności. Absolwentka Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, kierunku dietetyka. Stale poszerza swoją wiedzę, biorąc udział w wielu konferencjach naukowych oraz szkoleniach z zakresu dietetyki.

Chcesz być na bieżąco?

Napisz do nas

Skontaktuj się z nami już dziś

Poufność jest dla nas priorytetem

Zgoda na kontakt marketingowy więcej: Musisz wybrać więcej opcji (minimum ${minimumContactAgree})

Informacje podstawowe dotyczące przetwarzania danych osobowych

Administrator danych: Medi Partner Sp. z o.o., Cybernetyki 19, 02-677 Warszawa, KRS 0000415680, NIP 1080012631, Kapitał zakładowy - 11 748 300,00 zł, Sygnatura RDF/333576/21/928.

Cele przetwarzania: umówienie i obsługa konsultacji informacyjnej z położną, obsługa zgłoszeń i opinii, przekazanie materiałów informacyjnych, marketing własnych produktów i usług;

Podstawy prawne przetwarzania: profilaktyka zdrowotna oraz zarządzanie udzielaniem usług z nią związanych, Twoja zgoda, Nasz uzasadniony interes.

Prawa związane z przetwarzaniem danych: prawo do wycofania zgody na przetwarzanie danych osobowych; prawo dostępu do danych osobowych; inne prawa, o których mowa w szczegółowej informacji o przetwarzaniu danych.

Odbiorcy danych: Podmioty przetwarzające dane osobowe w imieniu Medi Partner Sp. z o. o.

Szczegółowe informacje o przetwarzaniu danych osobowych

Informacje podstawowe dotyczące przetwarzania danych osobowych

Administrator danych: Medi Partner Sp. z o.o., Cybernetyki 19, 02-677 Warszawa, KRS 0000415680, NIP 1080012631

Cele przetwarzania: Zapis na listę osób zainteresowanych rządowym programem dofinansowania procedur in vitro oraz informowanie o zmianach prawnych w tym zakresie oraz uruchomieniu zapisów.

Podstawy prawne przetwarzania: Twoja zgoda.

Prawa związane z przetwarzaniem danych: Prawo do wycofania zgody na przetwarzanie danych osobowych; prawo dostępu do danych osobowych; inne prawa, o których mowa w szczegółowej informacji o przetwarzaniu danych.

Odbiorcy danych: Podmioty przetwarzające dane osobowe w imieniu Medi Partner Sp. z o. o.

Szczegółowe informacje o przetwarzaniu danych osobowych


Informacje podstawowe dotyczące przetwarzania danych osobowych

Administrator danych: Medi Partner Sp. z o.o., Cybernetyki 19, 02-677 Warszawa, KRS 0000415680, NIP 1080012631, Kapitał zakładowy - 11 748 300,00 zł, Sygnatura RDF/333576/21/928. Cele przetwarzania: marketing własnych produktów i usług [w tym profilowanie]; marketing produktów i usług Medicover Polska [w tym profilowanie]. Podstawy prawne przetwarzania: Twoja zgoda. Prawa związane z przetwarzaniem danych: prawo do wycofania zgody na przetwarzanie danych osobowych; prawo dostępu do danych osobowych; inne prawa, o których mowa w szczegółowej informacji o przetwarzaniu danych. Odbiorcy danych: Podmioty przetwarzające dane osobowe w imieniu Medi Partner Sp. z o. o. Szczegółowe informacje o przetwarzaniu danych osobowych

Zobacz podobne artykuły

Transfer in vitro – jak rozpoznać, że się udało?
Dieta po transferze. Odżywiamy endometrium!
Co to jest PGT?
Dowiedz się więcej