Czym jest progesteron? Jego poziom ma znaczenie!
Progesteron to jeden z najważniejszych hormonów płciowych kobiety. Odpowiada za
prawidłowe zagnieżdżenie się zarodka w błonie śluzowej macicy oraz za utrzymanie ciąży.
Sprawdź, jaki jest prawidłowy poziom progesteronu.
Co to jest progesteron?
Progesteron powstaje w ciałku żółtym w fazie lutealnej cyklu miesiączkowego (ostatnia z faz, rozpoczyna się po owulacji i kończy tuż przed menstruacją. Trwa zazwyczaj czternaście dni) oraz w ciąży. Wraz z estrogenem, jest najważniejszym żeńskim hormonem płciowym.
Produkowany jest również w korze nadnerczy i jądrach, a także w łożysku i centralnym układzie nerwowym. Progesteron oddziałuje na komórki, które mają receptory progesteronowe. Podwyższony lub obniżony progesteron może zaburzać podstawowe funkcje organizmu.
Jakie są funkcje progesteronu?
Progesteron wytwarzany w fazie lutealnej umożliwia implantację zarodka w błonie śluzowej macicy. Odpowiada również za prawidłowe utrzymanie ciąży i wpływa na śluz szyjkowy - zmniejsza jego przepuszczalność dla plemników.
Obniżenie stężenia progesteronu powoduje złuszczanie się błony śluzowej macicy (menstruację). Kobieta wchodzi wtedy w początek fazy folikularnej, która trwa około czternastu dni (jeśli cykl trwa około 28 dni) i kończy w dniu owulacji. Następnie poziom progesteronu wzrasta, co świadczy o uwolnieniu komórki jajowej. Progesteron w normie zmniejsza również kurczliwość mięśnia macicy. Ogólnie rzecz biorąc - odpowiada za prawidłowe zagnieżdżenie zapłodnionej komórki jajowej. Jego działanie kontrolują także inne hormony - głównie hormon luteinizujący który jest wytwarzany przez przysadkę mózgową. (1)
Normy progesteronu
Stężenie progesteronu u kobiet nieustannie się zmienia. Zależy głównie od fazy cyklu miesiączkowego, czyli folikularnej, okołoowulacyjnej i lutealnej. W związku z tym prawidłowy poziom progesteronu wygląda następująco:
Normy progesteronu u kobiet
● faza folikularna od 0,28 do 0,72 ng/ml;
● faza okołoowulacyjna od 0,64 do 1,63 ng/ml;
● faza lutealna od 4,71 do 18,0 ng/ml.
W ostatniej fazie norma progesteronu jest znacznie wyższa od poprzednich. W czasie fazy lutealnej w jajniku powstaje ciałko żółte. To właśnie wtedy komórki błony śluzowej macicy w organizmie kobiety gromadzą składniki odżywcze, które są niezbędne w początkowym okresie po zapłodnieniu komórki jajowej i zagnieżdżeniu zarodka. (2)
Progesteron poniżej normy
Objawem niskiego poziomu progesteronu mogą być zaburzenia miesiączkowania, czyli brak miesiączki, miesiączki krwotoczne (menorrhagia) oraz rzadkie miesiączkowanie (oligomenorrhoea). U kobiet z niskim poziomem progesteronu częściej też stwierdza się bolesne miesiączkowanie (dysmenorhea). W trakcie miesiączek krwotocznych dochodzi do zwiększonej utraty krwi powyżej 80 ml lub krwawienie może trwać powyżej siedmiu dni. Bolesne miesiączkowanie charakteryzuje się nadmierną czynnością skurczową macicy. Kobietom towarzyszy wtedy silny ból podbrzusza. Rzadkie miesiączkowanie to, jak sama nazwa wskazuje, sporadyczne występowanie miesiączki. Z kolei brak miesiączki może być też następstwem choroby ogólnoustrojowej lub dysfunkcji układu rozrodczego. Z każdym zaburzeniem należy niezwłocznie udać się do ginekologa. (3)
Progesteron poniżej normy może także powodować nadmierne wypadanie włosów oraz przesuszoną skórę. Niski progesteron jest bardzo niekorzystny dla kobiet, które chcą zajść w ciążę.
Progesteron powyżej normy
Podwyższony poziom progesteronu objawia się najczęściej obrzękami, żylakami i zatrzymywaniem wody w organizmie. Może to wynikać z różnych zaburzeń, na przykład niewydolności wątroby, zespołu policystycznych jajników, zespołu nadnerczowo-płciowego oraz nowotworu nadnercza lub jajników. Wysoki progesteron może również świadczyć o wystąpieniu torbieli na jajnikach.
Normy progesteronu - badania
Badanie progesteronu wykonywane jest za pomocą pobrania krwi z żyły łokciowej.
Przygotowanie do badania progesteronu
Do punktu pobrań należy zgłosić się na czczo w godzinach porannych.
Co więcej, termin wykonania badań u kobiet trzeba skorelować ze wskazaniami lekarskimi i fazą cyklu miesiączkowego:
- standardowe badanie normy progesteronu wykonuje się od 2 do 5 dnia cyklu fazy folikularnej;
- monitorowanie jajeczkowania sprawdza się od 12 do 14 dnia cyklu;
- ocenę fazy lutealnej cyklu miesiączkowego wykonuje się około 21. dnia cyklu.
Badanie normy progesteronu jest refundowane przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Można również zrobić je komercyjnie z opłatą około 50-60 złotych. Na wyniki czeka się zazwyczaj jeden dzień. Później należy je koniecznie skonsultować z lekarzem prowadzącym, który postawi diagnozę i przedstawi odpowiednie leczenie.
Bibliografia:
1. https://core.ac.uk/download/pdf/268474825.pdf
2. http://yadda.icm.edu.pl/baztech/element/bwmeta1.element.baztech-article-BPL2-0020-0043
3. https://www.mp.pl/pacjent/objawy/253859,zaburzenia-miesiaczkowania
Autoryzacja treści:
lek. med. Blanka Malczewska - specjalista ginekolog - położnik z kliniki InviMed w Gdyni
