Niepłodność a bezpłodność

Niepłodność a bezpłodność

O niepłodności mówimy, gdy oboje partnerzy wytwarzają komórki rozrodcze, a co za tym idzie – są w stanie począć dziecko, ale mimo starań nie udaje im się doprowadzić do zapłodnienia po roku częstego współżycia bez stosowania antykoncepcji. Co ważne, niepłodność to stan odwracalny. Częste przyczyny niepłodności to m.in. niska jakość nasienia, schorzenia hormonalne, wady lub choroby narządów rozrodczych czy niepłodność idiopatyczna. W wielu przypadkach odpowiednie leczenie (np. farmakologiczne, operacyjne, hormonalne) pomaga w przywróceniu funkcji płodności. W innych sytuacjach korzystne mogą być też zmiana stylu życia lub konsultacja psychologiczna.

Z kolei bezpłodność diagnozuje się u par, które nie mogą począć dziecka w związku z brakiem komórek rozrodczych u jednego lub u obojga partnerów. Jest to niestety stan nieodwracalny, nie sposób bowiem przywrócić "produkcję" plemników ani komórek jajowych. Nie jest to jednak wyrok – w tym wypadku również istnieją sposoby na to, by urodzić upragnione dziecko.

Przyczyny bezpłodności u kobiet i mężczyzn

Co powoduje bezpłodność i co ona oznacza? U kobiety wiąże się z brakiem możliwości wytwarzania komórek jajowych. Jakie czynniki mogą być przyczyną nieposiadania gamet?

• Przebyte zabiegi chirurgiczne (np. usunięcie jajników lub macicy).
• Uszkodzenie narządów rodnych w wyniku wypadku bądź urazów mechanicznych,
• Leczenie onkologiczne.
• Zespół Mayera-Rokitansky’ego-Kuestera-Hausera, w wyniku którego kobieta rodzi się bez macicy.
• Przedwczesne wygaśnięcie czynności jajników (jajniki przestają pracować przed ukończeniem 40. roku życia).
• Wady genetyczne, takie jak zespół Turnera, zespół Sweyera.

W przypadku mężczyzn bezpłodność wiąże się najczęściej z niską jakością nasienia czy urazami narządów rozrodczych. Wśród powszechnych przyczyn można wymienić:

• brak narządów płciowych lub niedostateczne rozwinięcie jąder lub nasieniowodów,
• uszkodzenie lub utrata jąder w wyniku urazów mechanicznych, wypadku lub operacji
• niektóre choroby wieku dziecięcego (np. świnka, która może prowadzić do obustronnego zapalenia jąder i w efekcie - do ich zwłóknienia),
• choroby prowadzące do zapalenia jąder (Chlamydia trachomatis, Mycoplasma, Neisseria gonorrhoeae),
• wady genetyczne, w wyniku których mężczyzna nie ma odpowiedniej ilości chromosomów (występuje ich za dużo lub za mało), tj. zespół Klinefeltera,
• nieodwracalna azoospermia (całkowity brak plemników w ejakulacie), spowodowana mutacjami genu AZF, znajdującego się na długim ramieniu chromosomu Y,
• azoospermia, będąca wynikiem radioterapii lub chemioterapii.

Jak walczyć z niepłodnością?

Jeśli badania wykonane w ośrodku leczenia niepłodności wykazały, że mimo przeszkód, szanse na zajście w ciążę istnieją, najlepiej oddać się w ręce specjalistów. Przyczyny niepłodności u mężczyzn i kobiet nie znikną bowiem z dnia na dzień, bez wsparcia doświadczonego zespołu medycznego i nowoczesnych metod leczenia.

Sposób postępowania jest zależny od potrzeb pacjentki i jej partnera. Czasem konieczne jest przeprowadzenie operacji (np. zabiegu udrożnienia jajowodów) lub stymulacji hormonalnej w celu wywołania owulacji. Bywa, że leczenie ma kilka etapów i dotyczy obojga partnerów, na przykład wtedy, gdy oprócz zaburzeń jajeczkowania u kobiety zdiagnozowano spadek płodności u mężczyzny (niska liczba plemników w nasieniu, plemniki o niskiej ruchliwości lub nieprawidłowej budowie itp.). Terapii hormonalnej może wówczas towarzyszyć bardziej złożone badanie nasienia, które ma na celu znalezienie w nasieniu plemników o właściwej strukturze. "Rokujące" plemniki można następnie wykorzystać do pozaustrojowego zapłodnienia komórek jajowych pacjentki, aby uzyskane w ten sposób rozwijające się zarodki mogły dać początek nowemu życiu. Niewykorzystane embriony są zamrażane, a para może wrócić po nie w dowolnym momencie, gdy zdecyduje się na dalsze powiększenie rodziny.

Nie tylko in vitro, czyli czym jest inseminacja?

Wbrew obiegowej opinii, walka z niepłodnością nie ogranicza się do zapłodnienia pozaustrojowego. Pary doświadczające niepłodności mogą skorzystać z wielu innych opcji, a samo in vitro to najczęściej ostatnia deska ratunku.

Istnieją też inne techniki wspomaganego rozrodu – na przykład inseminacja. Procedura ta może być odpowiedzią na różnorodne problemy z płodnością. W przypadkach dotyczących niepłodności męskiej, stosuje się ją, gdy liczba plemników jest bardzo niska lub gdy plemniki nie są wystarczająco silne, aby przejść przez szyjkę macicy i dostać się do jajowodów. Jeśli chodzi o niepłodność kobiecą, zabieg ten może być zalecany, jeśli pacjentka cierpi na endometriozę lub ma jakiekolwiek nieprawidłowości w narządach rozrodczych.

Inseminacja polega na wprowadzeniu wcześniej pobranych plemników do układu rozrodczego kobiety w celu zapłodnienia. Zabieg przeprowadza się w gabinecie lekarskim lub w klinice medycznej. Aby uzyskać najlepsze wyniki, inseminacja jest skoordynowana z naturalnym cyklem owulacji kobiety, lub w niektórych przypadkach stosuje się leki wywołujące owulację. Podczas sztucznego zapłodnienia lekarz wprowadza plemniki bezpośrednio do szyjki macicy, jajowodów lub macicy kobiety. Najczęściej stosowana metoda to inseminacja wewnątrzmaciczna (IUI), kiedy lekarz umieszcza plemniki w macicy.

Adopcja – opcja warta rozważenia

Pary zmagające się z problemem bezpłodności mają trudniejszą sytuację niż pary niepłodne, ale one też mają szansę na dziecko, na przykład dzięki adopcji. Stworzenie prawdziwego domu dzieciom, które straciły rodziców, przynosi korzyść dla obu stron, ale nie każdy chce i potrafi podjąć się tego zadania. Wiele bezpłodnych par przyznaje wprost, że obawiają się, iż nie uda im się obdarzyć adoptowanych dzieci równie silnym uczuciem, na jakie mogłoby liczyć ich biologiczne potomstwo. Inni po cichu liczą na cud, mimo iż wszystkie wypróbowane przez nich metody leczenia zawiodły.

Adopcja komórek jajowych

Oddzielnym zagadnieniem są doświadczenia, jakie stają się udziałem kobiet ciężarnych i rodzących – mimo iż zarówno okres ciąży, jak i sam poród to ogromne wyzwanie dla organizmu, w ich trakcie dochodzi do powstania unikatowej, niezwykle silnej więzi między matką a dzieckiem. Właśnie dlatego coraz większe zainteresowanie wśród bezpłodnych kobiet budzi in vitro z komórką jajową adoptowaną od anonimowej dawczyni.

Procedura jest prosta: komórki jajowe pozyskuje się od zdrowych, młodych kobiet. Wszystkie dawczynie komórek jajowych są poddawane szczegółowym badaniom przesiewowym. Lekarze wybierają dawczynie po dokładnym zapoznaniu się z ich historią medyczną, stanem zdrowia, stanem psychicznym i biografią. Lekarz prowadzący ponadto dobiera dawczynię na podstawie fenotypu. Następnie komórki jajowe są zapładniane w warunkach laboratoryjnych nasieniem partnera pacjentki lub dawcy, po czym rozwijające się zarodki są umieszczane w jamie macicy kobiety. Dzięki temu może przeżyć wszystko to, co mogłoby ominąć ją z racji braku własnych komórek jajowych: ciążę, połóg, karmienie piersią, zmiany pieluszek, ząbkowanie, pierwsze kroki dziecka.

Płodna, niepłodna, bezpłodna – bez względu na to, czy natura jest po twojej stronie, masz prawo walczyć o swoje prawo do szczęścia. Jeśli z jakiegoś powodu nie udaje ci się zostać matką, umów się na spotkanie ze specjalistą. Zrób badania, szukaj pomocy i nie wstydź się pytać. Problemy z poczęciem bardzo często są tymczasowe i można je rozwiązać bez uciekania się do inwazyjnych metod.